गृह, वैयक्तिक, वाहन कर्जे कमी होण्याची शक्यता; RBI Monetary Policy Repo Rate.
दिनांक: 5 एप्रिल 2025
Rbi monetary policy repo rate आरबीआयने रेपो रेट 6.50% वरून 6.25% पर्यंत खाली आणला.
रेपो रेट म्हणजे काय?
रेपो रेट म्हणजे Repurchase Rate. ही एक अशी व्याजदर आहे जी भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) Rbi monetary policy repo rate इतर बँकांना अल्पकालीन कर्ज देताना आकारते. जेव्हा बँकांना निधीची गरज असते, तेव्हा त्या आरबीआयकडून कर्ज घेतात आणि त्यावर जे व्याज भरावे लागते, तो दर म्हणजे रेपो रेट. Rbi monetary policy repo rate
✅ रेपो रेट इतिहास (2000 ते 2025 पर्यंत):
| वर्ष | रेपो रेट (%) | टिप्पण्या |
|---|---|---|
| 2000 | 11.00% | सुरुवातीला खूप उच्च दर |
| 2001 | 8.75% | घट सुरू |
| 2004 | 6.00% | स्थिर आर्थिक धोरण |
| 2006 | 7.25% | वाढती महागाई |
| 2008 | 9.00% | जागतिक आर्थिक संकटपूर्वी वाढ |
| 2009 | 4.75% | आर्थिक संकटानंतर मोठी कपात |
| 2010 | 6.25% | पुन्हा वाढती महागाई |
| 2011 | 8.50% | रेपो रेटमध्ये सतत वाढ |
| 2013 | 7.75% | चलन अवमूल्यनाच्या पार्श्वभूमीवर वाढ |
| 2015 | 6.75% | आर्थिक सुधारणा |
| 2017 | 6.00% | महागाई नियंत्रणात |
| 2019 | 5.15% | विकासाला चालना |
| 2020 | 4.00% | कोविड काळात ऐतिहासिक घसरण |
| 2022 | 4.90% | कोविड नंतर वाढ सुरू |
| 2023 | 6.50% | महागाई नियंत्रणासाठी वाढ |
| 2024 | 6.50% | स्थिर ठेवले गेले |
| 2025 (एप्रिल) | 6.25% | RBI ने 0.25% ने कपात केली |
Rbi monetary policy repo rate
- 2008-09: जागतिक आर्थिक मंदीमुळे RBI ने रेपो रेट झपाट्याने कमी केला.
- 2020: कोविड-19 काळात इतिहासातील सर्वात कमी रेपो रेट (4.00%) करण्यात आला.
- 2022-23: महागाई वाढल्यामुळे RBI ने पुन्हा रेपो रेट वाढवायला सुरुवात केली.
- 2025: RBI ने पुन्हा एकदा रेपो रेटमध्ये कपात करून आर्थिक वाढीला चालना देण्याचा प्रयत्न केला.
आरबीआयने रेपो रेट का कमी केला?
आरबीआय जेव्हा रेपो रेट कमी करते, तेव्हा त्यामागील उद्दिष्ट असते:
- महागाई नियंत्रित करणे – काही वेळेस महागाई खूप कमी असते, तेव्हा बाजारात खर्च वाढवण्यासाठी रेपो रेट कमी केली जाते.
- आर्थिक विकासाला चालना देणे – बँकांना कमी दरात कर्ज मिळाल्यास त्या लोकांना व उद्योगांना स्वस्त दरात कर्ज देतात. यामुळे घर खरेदी, गाडी खरेदी, व्यवसाय विस्तार यासारख्या गोष्टींना गती मिळते.
- बाजारातील रोखता वाढवणे – रेपो रेट कमी केल्यास बँकांच्या हातात जास्त पैसे राहतात, त्यामुळे ते अधिक कर्ज देऊ शकतात.
याचे तुमच्यावर काय परिणाम होतो?
- घर व गाडीचे कर्ज स्वस्त होण्याची शक्यता – कर्जाचे दर कमी होतात.
- बचतीवर कमी परतावा मिळू शकतो – एफडी (Fixed Deposit) वरचे व्याज दरही कमी होतात.
- बाजारातील गुंतवणुकीला चालना मिळते – स्टॉक मार्केटमध्ये तेजी येण्याची शक्यता वाढते.
🔶 रेपो रेट बदलाचा थेट परिणाम – सविस्तर माहिती
🏠 1. कर्जाच्या EMI वर (Home Loan, Personal Loan, Car Loan इ.)
➡ रेपो रेट कमी झाला, तर:
- बँका RBI कडून कमी दराने पैसे उधार घेतात.
- त्यामुळे त्या ग्राहकांना सुद्धा कमी व्याजदराने कर्ज देतात.
- EMI कमी होते.
- नवीन कर्ज घेणाऱ्यांना फायदा होतो.
- जास्त लोक कर्ज घेण्यासाठी पुढे येतात.
➡ उदाहरण:
जर एखाद्याचे होम लोन 9% वर आहे आणि रेपो दर 0.25% नी कमी होतो, तर बँक व्याजदर 8.75% करू शकते. त्यामुळे त्याचा मासिक हप्ता (EMI) ₹1000-₹1500 पर्यंत कमी होऊ शकतो (कर्जाच्या रकमेवर अवलंबून).
➡ रेपो रेट वाढला, तर:
- कर्ज महाग होते.
- EMI वाढतो.
- नवीन कर्ज घेणे महागडे होते.
- घर, गाडी खरेदीचे निर्णय लांबणीवर पडतात.
🏦 2. बँकांच्या कर्ज वितरणावर परिणाम
➡ रेपो दर कमी झाल्यास:
- बँकांसाठी पैसे स्वस्त होतात.
- त्यामुळे त्या जास्त कर्ज वाटू शकतात.
- नवीन स्टार्टअप्स, उद्योग, ग्राहक यांना कर्ज मिळण्याची शक्यता वाढते.
➡ रेपो दर वाढल्यास:
- बँका कमी कर्ज देतात.
- कर्जाची पात्रता (Loan Eligibility) कठीण केली जाते.
- त्यामुळे उद्योग व ग्राहक खर्च टाळतात.
📈 3. गुंतवणुकीच्या संधींवर परिणाम
👉 शेअर मार्केट:
- रेपो रेट कमी झाल्यास, शेअर बाजार सकारात्मक प्रतिक्रिया देतो.
- कंपन्यांना स्वस्त कर्ज मिळते, त्यामुळे नफा वाढतो.
- गुंतवणूकदार शेअर्समध्ये जास्त गुंतवणूक करतात.
👉 रिअल इस्टेट:
- कर्ज स्वस्त झाल्यास घर खरेदीसाठी लोक पुढे येतात.
- घरांचे दर वाढू शकतात.
- रिअल इस्टेट क्षेत्राला चालना मिळते.
👉 Fixed Deposit (FD), बचत खाते:
- रेपो रेट कमी झाल्यास बँका FD आणि सेव्हिंग्सवरचा व्याजदर कमी करतात.
- त्यामुळे लोक शेअर बाजार किंवा म्युच्युअल फंडकडे वळतात.
- सुरक्षित गुंतवणुकीचा परतावा कमी होतो.
💼 4. उद्योग व व्यवसायांवर प्रभाव
- रेपो दर कमी = उत्पादन खर्च कमी = जास्त नफा = रोजगार वाढ.
- रेपो दर जास्त = व्यवसायाचे कर्ज महाग = विस्तारावर परिणाम.
🧾 थोडक्यात परिणाम सारांश:
| घटक | रेपो रेट कमी झाला तर | रेपो रेट वाढला तर |
|---|---|---|
| EMI | कमी होतो | वाढतो |
| कर्ज घेणे | सोपे व स्वस्त | महाग व कठीण |
| बँक FD / बचतीवरील व्याज | कमी होते | वाढू शकते (कधी कधी) |
| शेअर मार्केट | वाढण्याची शक्यता | घसरण होऊ शकते |
| उद्योग-धंदे | चालना मिळते | खर्च वाढतो |